Münaqişə nə vaxt bitəcəkdir?

Ukraynada il yarıma yaxın davam edən uzanan münaqişə fonunda yorğunluq yalnız təmas xəttində deyil, həm də Qərb ölkələrinin elitaları sıralarında getdikcə daha çox aydın olunur.  Aparıcı dünya KİV-lərinin və yüksək rütbəli nümayəndələrinin bəyanatlarının tonallığı necə dəyişir – bizim materialımızda.

Həftənin əvvəlində növbəti maliyyə tranşını şərh edərək, Amerikanın Kiyevdəki səfiri Bridcet Brink ABŞ-ın Ukraynaya birbaşa büdcə yardımının ümumi həcmini yekunlaşdırıb: diplomatın sözlərinə görə, bu, 20 milyard dolları ötüb. Eyni zamanda Macarıstanın baş naziri Viktor Orban Kossuth radiosunda efirdə qeyd edib ki, Avropa İttifaqı Kiyevə 70 milyarddan çox avro köçürüb. “Və [nə üçün] məlum deyil, hesabat yoxdur!” – siyasətçi şikayət edib.

Həm Amerika, həm də Avropanın de-yure nümayəndələri yalnız Ukraynanın iqtisadiyyatının dəstəklənməsinə və ölkənin büdcə sahələrinin – təcili xidmətlərdən tibb və təhsilə qədər fəaliyyət qabiliyyətinin təmin edilməsinə yönəlmiş “humanitar” pullar haqqında danışırlar. Yəni göstərilən məbləğlərə tanklar, mərmilər və digər növ hərbi yardımlar, o cümlədən əsgərlərin təlimi və 48,5 milyard dollarlıq daxil olunan dronlar daxil deyil.

Bu pullara Kiyev həqiqətən də əks-hücuma keçməyə çalışdı, lakin uğursuz oldu. Buna baxmayaraq Vladimir Zelenski bu cəhdləri “qaçılmaz, təbii və tamamilə ədalətli proses” adlandırıb.

Zelenskinin ritorikası aydındır: Ukraynanın Kremli danışıqlar masasına oturmağa məcbur etmək üçün nəzərdə tutulmuş əks-hücumunu ən azı yarım ildir ki gözləyirlər. Beləliklə, USQ-nin Ali Baş Komandanı bilavasitə döyüş meydanında əhəmiyyətli maliyyə qoyuluşlarına haqq qazandırmağa borcludur. Lakin cəbhə xəttində həqiqi uğurlar varmı?

Aktiv fazası son həftələr ərzində davam edən sürətli əks-hücum, yəqin ki, baş tutmadı: Zaporojye tərəfinə atılan Ukraynanın qüvvələri orada ilişib qaldılar. Eyni zamanda Rusiya tərəfinə, əksinə, Kupyansk istiqamətində cəbhəni yarıb Ukraynanın müdafiəsinə keçə bilib. Bu zaman Kiyev ordusu xeyli itki verir , ölkəyə verilən silahlar isə lazımi effektivlik göstərməyib: Financial Times məlumatına görə USQ NATO ölkələri tərəfindən təqdim edilən təchizatının ən azı beşdə birini itirib.

Bu barədə The New York Times da yazır, dəqiqləşdirərək ki, USQ münaqişə başlayandan on minlərlə əsgərini itirib və itkiləri daha az təlim keçmiş və yaşlı döyüşçülərlə əvəz etməyə məcburdur. Açıq mənbələrdə olan məlumata görə, 4 iyundan Ukraynanın itkiləri 26 mindən çox hərbçi və 3 mindən çox müxtəlif silah-sursat təşkil edib. Ukraynanın əks-hücum əməliyyatı zamanı çoxlu sayda yaralanan və həlak olanlar haqqında Radio Canada efirində Kiyevin tərəfində vuruşan kanadalı muzdlu Frensis Dion və ABŞ Prezidentinin milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Ceyk Sallivan məlumat verib. Financial Times bildirdiyi kimi iyulun sonunda Aspendə (Kolorado ştatı, ABŞ) keçirilən təhlükəsizlik üzrə forumunun kuluarlarında Qərb ölkələrinin liderləri artıq Ukraynanın qələbəsinə inanmadıqları mövqelərdən çıxış ediblər.

Beləliklə, ümidsizlik olmasa da, heç olmasa Qərb güclərinin uzanan münaqişədən yorğunluğu var. Üstəlik müharibənin maliyyələşdirilmək nəinki bahalı, həm də təhlükəli olmuşdur. Belə ki, CNN telekanalı Pentaqonun baş müfəttişinin hesabatına istinadən qaradərili kommersentlar, eləcə də Ukraynanın Qərb silahları batalyonlarının döyüşçüləri tərəfindən “qara bazarda satmaq məqsədilə” oğurluq faktlarını qeyd edib. Sonradan eyni şeyi Avropa və Yaxın Şərq ölkələrində səsləndirdilər. CNN həmçinin ABŞ kəşfiyyat nümayəndələri tərəfindən sitat edilir: “Silah müharibə dumanına düşəndə onun harada olduğuna biz əmin ola bilmərik, bu nəhəng qara dəlikdir”.

Bu o deməkdirmi ki, əks-hücum zamanı lazımi effektivlik göstərməyən Ukraynaya silah tədarükü bitə bilər? Vladimir Zelenski buna inanmır. Braziliyanın “O Globo” qəzetinə müsahibəsində o bildirib ki, Ukrayna hərbi əməliyyatlar vəziyyətində olduğu müddətdə göstərilən yardım kifayət etməyəcəkdir.

Belə çıxır ki, çevrə qapanıb: müharibə, bu tədarükün effektivliyi sübuta yetirilməsə də, xaricdən silah və maliyyə ilə qidalanana qədər bitməyəcəkdir. Bu o deməkdir ki, mühairəb, nə qədər ki, qüvvələr, vəsaitlər var, ən əsası isə – insanlarda maraqlı olduğu müddətcə davam edəcəkdir.