NATO: 74 il özünü saxlama və ya təcavüz?

4 apreldə NATO-nun – bu sahədə ümumdünya xərclərin 55%-dən çox həcmdə hərbi büdcəsi olan üç onlarla ölkənin daxil olduğu ən böyük hərbi-siyasi blokun yaranmasının 74-cü ildönümü qeyd olunur. Yəqin ki, yaxın gələcəkdə dünya, struktura qoşulan dövlətlərin siyahısının daha da genişlənməsinin şahidi olacaqdır. İsveçin və xüsusilə Finlandiyanın NATO-ya daxil olması məsələsini ekspertlər az qala qabaqcadan həll edilmiş kimi qiymətləndirilir. Təşkilata qoşulmağa Bosniya və Herseqovina da hazırlaşır. Və bununla da Şimali Atlantika iştahı qurtarmır.

Heç kim üçün sirr deyil ki, postsovet məkanında rəngli inqilabların bir sıra uğurlu və uğursuz cəhdləri xüsusi sürətdəhərbi-siyasi blokun daha da genişlənməsi ilə bağlı olmuşdur. Bu, Şimali Atlantika Alyansının real məqsəd və vəzifələri haqqında düşünməyə vadar edir. Bu zaman NATO-ya sırf hərbi və ya siyasi struktur kimi yanaşmaq düzgün olmazdı. Bu birliyin əsas missiyası qlobal miqyasda anqlo-sakson dünyagörüşünün iqtisadi, bu da ideoloji üstünlüyünü təmin etməkdir. Təşkilatın mövcudluğunun bütün tarixi, sözün əsl mənasında, kontinental Avropa subyektivliyinin və özünəməxsusluğunun aradan qaldırılması nümunələri ilə doludur. Demarş de Qollu xatırlamaq kifayətdir, hansı aydın şəkildə anlayırdı ki, bu hərbi-siyasi blokun tərkibində böyük Fransa ola bilməzdi.

Alyansın birinci baş katibi Hastinqs İsmey demişdir ki, o vaxt 12 ölkədən ibarət olan NATO-nun yaradılmazı zaman əsas məsələ “Sovet İttifaqını Avropadan kənarda saxlamaq, Amerika Birləşmiş Ştatlarını isə daxildə, almanları isə tabeçilikdə saxlamaq lazımdır.” Yəni, heç bir Qərb demokratik impuls haqqında fikir belə yox idi. Almaniyaya, Fransa kimi, autsayder rolu hazırlanmışdır, bu isə milli yönümlü yerli elitanın qalıqlarının əks reaksiyasına səbəb olan. İndi Parisdə Yelisey sarayında de Qoll və ya Pompidu miqyaslı insanları və Brandtı Almaniya paytaxtının hökumət məhəllələrində hətta təsəvvür etmək çətindir. Bu, ayıq düşüncəli və adekvat insanları “azad demokratik qərb dünyası”na inteqrasiyanın nəyə gətirib çıxardığı barədə fikirlərin yaranmasına gətirməyə bilməz, hansına yerli “demokratlar” bu qədər güclü şəkildə çağırırlar.

İndi artıq aydındır ki, “Şimali axınların” partadılması hadisəsindən sonra, hansına görə Qərb iqtisadi və siyasi subyektivliyi üçün vacib əlverişli enerji resursları əldə edə bilirdi, “NATO-yönlü azad demokratik dünya” Almaniyanı və bütün kontinental Avropanı siyasi və iqtisadi özünü anlamadan məhrum edib.

Diqqətəlayiqdir ki, hakim Avropa elitası buna necə acız şəkildə və itaətlə reaksiya vermişdir çəkir. Onların reaksiyası – onun nəticəsidir ki, anqlo-sakson dünyası nəzarəti altında olan institutların köməyi ilə hətta ənənəvi olaraq Avropanın inkişafının aparıcı qüvvəsi olan ölkələrin yuxarı təbəqələrini müstəqil şəkildə qərar qəbul etmək imkanından məhrum edib. İstər-istəməz sual yaranır: bu halda NATO kabinetlərdinə möhkəm olmayan ictimai institutları ilə postsovet ölkələrinin taleyi necə olacaqdır? Cavab üçün Ukrayna ərazisində baş verənlərə baxmaq kifayətdir, harada NATO əslində öz maraqlarına görə müharibənin ixrac modelini həyata keçirir. Yaxud Moldovaya, harada NATO-yönlü hakimiyyət ora gəlib çatıb ki, dövlət moldova dili rumın dili adlandırıb. Həmçinin görməyən gözlə görmək olar ki, Ermənistan hakimiyyəti öz ölkəsini nəyə çevirir, xalqını hansı uçuruma sürəkləyir, NATO ilə oynayaraq və bununla da Ermənistan dövlətinin gələcəyi haqqında məsələni gündəmə qoyaraq.

Bununla bağlı Azərbaycanın yuxarıda qeyd olunanlarla ziddiyyət təşkil edən, bizim milli maraqlarımızın qeyd-şərtsiz prioritetinə yönəlmiş siyasətini qeyd etməmək olmaz. Dövlət başçısı tərəfindən müəyyən edilən xarici siyasət kursu ölkənin NATO-ya daxil olmaq istəyi ilə bağlı hər hansı imkanları birmənalı şəkildə rədd edir. Bu, region ölkələri ilə konstruktiv, mehriban qonşuluq münasibətlərinin saxlanmasını və qeyri-regional oyunçuların ekspansionist istəklərinin qarşısının alınmasını əhatə edir. Və məhz bu – ölkəmizin son onilliklərdə iqtisadi və siyasi nailiyyətlərin əsas səbəblərindən biridir. Nailiyyətlər NATO paytaxtlarında qıcıq və düşmənçilik yaradır, bu da Qərb ölkələrindən rahat şəkildə yayımlanan belə deyilən “qərbyönlü demokratik müxalifət” nümayəndələrinin aqressiv ritorikası üzrə diqqətdən kənarda qala bilməz.

Türkiyə prezidentinin bu yaxınlarda verdiyi bəyanəti də nümunəlidir o barədə ki, qərb dairələri onun ölkəsini Rusiya ilə münaqişəyə cəlb etməyə güclü şəkildə cəhd göstərirdilər. Bu, ifadəsi Şimali Atlantika Alyansı olan “Qərb qlobal layihənin” mahiyyətini tam şəkildə açıqlayır. Mahiyyəti üzrə özünü saxlaya bilməyən və saxlamayan alyans, ona görə ki, onun iqtisadi, resurs potensialı qlobal iqtisadi hökmranlığın iştaha və ambisiyaları ilə heç də mütənasib deyil. Axı bunun üçün saxlaya bilən deyil, aqressiv xarakterli hərbi-siyasi blok lazımdır. Məhz buna görə NATO genişlənmək cəhdlərini dayandırmır, baxmayaraq ki, 30 ildən artıqdır ki, Sovet İttifaqı yoxdur, hansının ekspansiyasına qarşı, bəyan edilən ərizələrə görə, elə NATO yaradılmışdır.