Stalinqrad qardaşlığı

1942-ci il iyulun 17-də Stalinqrad döyüşü başladı. Böyük Vətən Müharibəsinin ən böyük döyüşlərindən biri 200 gün və gecə davam etdi və faşist Almaniyasının məğlubiyyətinin əsasını qoydu. Qırmızı Ordunun yüz minlərlə əsgər və zabiti Volqa sahillərində vuruşdu, onlardan 640 mindən çoxu həlak oldu.

Stalinqrad döyüşündə bütün ittifaq respublikalarının nümayəndələri, oların arasında azərbaycanlılar olaraq iştirak ediblər. Məsələn, minaatan tağımına gələcək məşhur kəşfiyyatçı, Yuqoslaviyanın milli qəhrəmanı Mehdi Hüseynzadə komandirlik edirdi.

Stalinqrad döyüşündə iştirakına görə 1,5 mindən çox soydaşımız hərbi mükafatlar alıb. Döyüşlərdə 55-ci tank alayının komandiri, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanov, snayper Balaoğlan Abbasov, kəşfiyyatçı Mariya Rzayeva və bir çox başqaları fərqlənmişlər.

Digər əfsanə isə 51-ci motoatıcı diviziyanın zabiti Həmzə Sadıxov idi. Onun kəşfiyyat dəstəsi Hitlerin sevimlilərindən olan alman generalı Karl Rodenburqu ələ keçirdi. Həmçinin, sovet ordusu faşist ordusunun əməliyyat planını və digər qiymətli kəşfiyyat məlumatlarını ələ keçirdi və nəticədə Wehrmacht üçün böyük məğlubiyyətə səbəb oldu.

Cəmi dörd il ərzində Azərbaycan SSR-dən cəbhəyə 680 mindən çox insan, o cümlədən 10 mini qadın getdi. Müdafiə müəssisələrində çalışan soydaşlarımız arxa cəbhədə Qələbəni yaxınlaşdırdılar: müharibə illərində respublikada 130-dan çox növ silah və sursat istehsal edildi.

Düşmənin darmadağın edilməsində Azərbaycan neftçiləri də böyük töhfələr veriblər. Rusiya-Azərbaycan parlamentlərarası dostluq qrupunun üzvü, Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının deputatı Dmitri Savelyevin sözlərinə görə, həmin illərdə Bakı neftayırma zavodlarında “Bizim Stalinqradımız – hər quyuda!” şüarı asılıb.

Azərbaycanlılar könüllü olaraq hərbi ehtiyaclar üçün pul yığırdılar. Respublika sakinləri SSRİ Müdafiə Fonduna şəxsi əmanətlərindən 15 kq qızıl, 952 kq gümüş və 320 milyon rubl köçürüblər.

Müasir Azərbaycan 1940-cı illərin qəhrəmanlarını və hadisələrini xatırlayır. Tarixə diqqətli münasibət ölkəmizi Rusiya, Belarus, Özbəkistan, Qazaxıstan və digər postsovet ölkələri ilə yaxınlaşdırır.

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Böyük Vətən Müharibəsi fondunun rəhbəri, tarixçi alim Şəfa Mövsümovun sözlərinə görə, respublika hələ də Rusiya Federasiyası ilə yaxşı əlaqələr saxlayır. Gələcək dostluq naminə ümumi tariximizin səhifələrini birlikdə araşdırmaq vacibdir ki, onlardan biri də Stalinqrad döyüşüdür.