Sülh və inkişaf platforması

Altıtərəfli formatda əməkdaşlıq – Cənubi Qafqazda sabitliyə ən qısa yoldur. Bununla regionun bütün dövlətləri və onların qonşuları razıdır.

Bu ilin payızında Tehranda “3+3” regional əməkdaşlıq məsləhət platformasının ikinci iclası keçirilib. Bu format Cənubi Qafqazın üç ölkəsini (Azərbaycanı, Ermənistanı və Gürcüstanı) və üç regional gücü (Türkiyəni, Rusiyanı və İranı) birləşdirir.

2020-ci ilin dekabrında Türkiyə lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğanla yanaşı platformanın yaradılması haqqında təşəbbüslə ölkəmizin Prezidenti İlham Əliyev çıxış edib. Bu fikir təsadüfən yaranmayıb: altıtərəfli əməkdaşlıq formatı Azərbaycan üçün ən sərfəlidir.

Coğrafi mövqeyə görə ölkəmiz üçün regionda logistika mərkəzinə çevrilməsi üçün real perspektivlər açılır. Azərbaycandan artıq Şimal-Cənub multimodal marşrutu keçir və 3+3 formatının həyata keçirilməsi ilə onun digər beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri ilə əlaqəsi üçün imkanlar yaranacaq. Bu, ölkəmizə tranzit daşımaların həcmini artırmağa imkan verəcək və xarici ticarətin inkişafını stimullaşdırır.

Bu prosesə platforma iştirakçılarının əksəriyyəti ilə artıq qurulmuş əlaqələr kömək edəcək. Bakı Azərbaycan qazının əsas alıcısı olan Tbilisi ilə uğurla əməkdaşlıq edir: yanvardan sentyabr ayınadək ölkəmiz Gürcüstana 1,7 milyard kubmetr mavi yanacaq ixrac edib.

Öz növbəsində Azərbaycan avtomobillər satınalır: 2023-cü ilin birinci yarısında idxal 226 milyon dollar dəyərində 14 mindən çox maşın təşkil edib, ona görə də ölkəmiz bu göstərici üzrə digər idxalçıları qabaqladı. Ümumilikdə oktyabr ayına olan məlumata görə, Gürcüstanın Azərbaycanla ticarət dövriyyəsi ötən illə müqayisədə 8,6% artıb və 736 milyon dollara çatıb.

Ölkəmizin əsas tərəfdaşlar üçlüyünə Türkiyə və Rusiya daxildir.

Rusiya ilə müttəfiqlik əlaqələri uğurla inkişaf edir, qarşılıqlı ticarət dinamik şəkildə inkişaf edir. 10 ay ərzində Rusiya ilə ticarət dövriyyəsi ötən ildən 92,8%-nə çatıb, ona görə də noyabr və dekabr aylarını nəzərə alaraq, çox güman ki, artım nümayiş etdiriləcəkdir.

Beləliklə, RF Azərbaycana Aİ-92, Aİ-95 və Aİ-98 benzinin əsas ixracatçılarından biridir: bu ilin 9 ayı ərzində biz Rusiyadan 14,2 milyon dollarlıq 17,3 min ton Aİ-92 markalı benzin idxal etmişik. Öz növbəsində neft-qaz sənayesindən kənarda Rusiya bazarı Azərbaycan məhsullarının satışı üçün əsas və əvəzedilməz olaraq qalır.

Daha bir əsas müttəfiq – Türkiyədir. Bu ilin 10 ayı ərzində Türkiyə ilə ticarət dövriyyəmiz keçən illə müqayisədə 13,4 % artıb və 6,7 milyard dollardan çox təşkil edib. Azərbaycan Türkiyədən elektrik avadanlıqları, metal məmulatları, nəqliyyat, kimya məhsulları və tekstil idxal edir. Türkiyəyə ixracımızın əsas maddələri – neft, təbii qaz, dəmir və polad, tekstil xammalı və əlvan metallardır.

Nəhayət, “3+3” platforması bizə Azərbaycan və Ermənistan üçün ümumi cəlbedici nöqtələri tapmağa imkan verəcək. Çox güman ki, birgə iş İrəvanla tez bir zamanda əlaqələrin qurulmasına kömək edəcək.

Ekspertlər razılaşırlar: Cənubi Qafqazın gələcəyi – regional əməkdaşlığın inkişafındadır. Məhz bunu “3+3” formatı təklif edir. İqtisadi əlaqələrin intensivləşməsi sayəsində Azərbaycan və platformanın digər iştirakçıları özlərinin ərzaq təhlükəsizliyini tam təmin edəcəklər, vətəndaşların rifah halını yüksəldəcəklər və ölkələrinin beynəlxalq aləmdə mövqelərini möhkəmləndirəcəklər. Bu, indiki çətin geosiyasi vəziyyətdə səy göstərməyə dəyər bir nəticədir.