Təmiz Xəzər üçün

İqlim dəyişikliyi və Xəzər dənizinin dayazlaşmasına görə Azərbaycan yaxın illərdə fəlakətlə üzləşə bilər. Bu təhlükə regionun digər ölkələrini də əhatə edir. Ümumdünya Ətraf Mühitin Mühafizəsi Günündə biz dövlətlərin ekoloji problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün güclərini necə birləşdirdiyini izah edirik.

Bir sıra regionlarda iqlim dəyişikliyi kəskin şirin su çatışmazlığına səbəb olur. Azərbaycan da bu qlobal problemlə üz-üzədir. Rəsmi məlumatlara görə, ölkədə su ehtiyatlarının həcmi 25 milyard kubmetrdir. Son 30 ildə ölkənin su təchizatı 20% azalıb və 2050-ci ilə qədər eyni miqdarda azalacağı ehtimal edilir. Bu fəlakətdir və təkcə kənd təsərrüfatı üçün deyil.

2020-ci ildə hökumət tərəfindən su ehtiyatlarından səmərəli istifadənin təmin edilməsi üzrə tədbirlər planı təsdiq edilib. Onun əsas hissəsi 2020-2021-ci illərdə həyata keçirilməli idi, lakin planlar kağız üzərində qaldı. Bu, çox güman ki, texnologiyanın olmaması ilə bağlıdır.

Bəlkə də şirin su qıtlığını aradan qaldırmaq üçün xarici təcrübəyə müraciət etmək lazımdır. Rusiya bu sahədə geniş biliklərə malikdir. Universitetlərin (Sibir Federal Universiteti, Uzaq Şərq Federal Universiteti, İncə Mexanika və Optika İnstitutu), həmçinin OAO Metallist-Samara kimi təşkilatların mütəxəssisləri duzsuzlaşdırma qurğularının inkişafı üzərində işləyirlər. Rus texnologiyaları suyun duzsuzlaşdırılması xərclərini azaldır və istehsalın həcmini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Çox güman ki, ölkəmizin hakimiyyət orqanları onların müraciəti ilə bağlı qərar verəcək.

Bu o deməkdir ki, yaxın gələcəkdə Xəzər dənizindən götürülən su Azərbaycanda içməli və əkin sahələrinin suvarılmasında istifadə olunacaq. Bu cür planlar bizi onun ekoloji vəziyyətinə xüsusi diqqət yetirməyə vadar edir. Bu məsələ “Xəzər beşliyi” ölkələri arasında əməkdaşlığın gündəliyində duran əsas məsələlərdən biridir.

2018-ci ildə “beşlik” ölkələri Xəzər dənizinin hüquqi statusu haqqında Konvensiyanı imzaladılar, burada digər məsələlərlə yanaşı, Xəzər dənizinin ekosistemini qorumaq və qorumaq, onun bioloji ehtiyatlarını qorumaq və bərpa etmək öhdəliyi götürdülər.

Dövlətlər hövzənin ekologiyası və biomüxtəlifliyinin hər hansı iqtisadi faydadan üstün olduğunu qəbul etdilər. Bu o deməkdir ki, infrastruktur və digər layihələr həyata keçirilməzdən əvvəl onların hövzənin ətraf mühitinə təsirinin ilkin qiymətləndirilməsi artıq məcburidir.

Təbii ki, su anbarının gələcəyi hələ də narahatedicidir. Bununla belə, gücümüzü birləşdirsək və təslim olmasaq, Xəzəryanı ölkələrin xalqlarının öz övladları və nəvələri üçün dənizi xilas edə biləcəklərinə ümid yaranacaq.