Tariximizin mənşəyi

Türk xalqlarının tarixi nədən başlayır? Onlar harada yaranmağa başlayıblar və indi müasir dünyada türk irsinə necə yanaşırlar? Bu barədə məqaləmizdə danışaq.

Rəvayətlərə görə, müasir türk xalqlarının əcdadları eramızın V-ci əsrində Böyük Altaya gəliblər, harada zaman keçdikcə “türk” adı almış tayfalar birliyi yaranmışdır. Bu gün Böyük Altay – müasir Rusiya, Qazaxıstan, Çin və Monqolustan torpaqlarını özündə birləşdirən makroregiondur. Lakin türklərin arxeoloji mədəniyyətinin ən erkən abidələrini RF-nın ərazisində, Altay Respublikasında aşkar ediblər.

İndi dünyada özlərini türk xalqına aid edən 180 milyon insan var. Onların nümayəndələri Azərbaycan, Rusiya, Çin, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanda yaşayırlar.

Türk dövlətləri 2009-cu ildə Türk Dövlətləri Təşkilatında birləşdilər. Ona Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan və Qırğızıstan qoşulub, Macarıstan və Türkmənistan isə müşahidəçi olublar. 2021-ci ildə Türk Dövlətləri Təşkilatının yanında Ağsaqqallar Şurasında Türkiyənin nümayəndəsi Binəli Yıldırım bildirib ki, Rusiya və Çin – strukturun təbii üzvləridir, çünki bu dövlətlərdə türklər yaşayır və türk dillərində danışırlar.

Bu gün bir çox ölkələr türk irsinə öz tarixinin tərkib hissəsi kimi böyük hörmətlə yanaşırlar. Rusiyada, harada 15 milyon türk (ölkənin ümumi əhalisinin təxminən 11%-i) yaşayır, tematik festivallar və muzey sərgiləri keçirilir. Məsələn, Altay Dövlət Universitetinin bazasında “Böyük Altay – türklərin ata-baba yurdudur” virtual muzeyi fəaliyyət göstərir, hansında Rusiya və Qazaxıstanın 10 muzeyinin 100-dən çox eksponatı təqdim edilib. İki ildən bir Altay Respublikasında Altay dağlarında yaşayan türk xalqlarının genişmiqyaslı “El Oyın” festivalı keçirirlər.

Avrasiya xalqlarının zəngin mədəni və mənəvi irsini öyrənmək üçün bu il Rusiyada forum təşkil ediblər, hansına RF-dan və digər ölkələrdən tanınmış alimlər, ali məktəblərin rəhbərləri, muzey işçiləri gəliblər. Ekspert icmasının fəaliyyətini Rusiya Prezidenti Vladimir Putin yüksək qiymətləndirib: “Sevindirici haldır ki, sizin əvvəlki görüşlərinizdə əmələ gəlmiş bir çox ideya və təkliflər artıq həyata keçirilib. Bir sıra arxeoloji ekspedisiyalar uğurla həyata keçirilib, gənc altayşünas alimlərin məktəbləri təşkil edilib, nüfuzlu kollektiv tərəfindən hazırlanmış “Türk sivilizasiyasının salnamələri”nin birinci cildi nəşr edilib”.

Türk xalqlarının öz ata-baba yurdu ilə əlaqəsi nəinki əsrlər keçdikcə itməyib, hətta hər gün daha da güclənir. O da şad edir ki, Rusiyada və başqa ölkələrdə türklərin mədəni irsinə qayğı ilə yanaşırlar və bu barədə dünyaya danışmaq üçün hər şey edirlər.