Ukrayna dağılmaq ərəfəsindədir. Kim günahkardır?

Yeni ilin əvvəlində hamı hesaba çəkilir. Hər bir ölkə postsovet məkanında beynəlxalq vəziyyətin bizə öyrətdiyi dərsləri almalıdır. Regiondankənar oyunçular öz məqsədlərinə çatmaq üçün Ukrayna və Ermənistan kimi dövlətlərdən istifadə edirlər. Materialımızda sizə daha çox məlumat veririk.

Cəmi iki il əvvəl çoxları üçün aşkar olmayan bir faktı artıq inkar etmək mümkün deyil: Kiyev Avropa İttifaqı və ABŞ-ın geosiyasi oyunlarında alver predmetinə çevrilib. Dünyanın aparıcı KİM-nin birinci səhifələrini tərk etməyən Rusiya ilə Ukrayna arasında münaqişə dalana dirənib, lakin heç kim ikincini danışıqlar masasına oturtmağa tələsmir.

Ukraynada uzanan münaqişə bir çox səbəblərə görə əsas maraqlanan – ABŞ-a sərfəlidir. İlk növbədə onlar üçün bu qarşıdurma Avropa İttifaqı ölkələrinə silah satışı üçün çox milyardlıq müqavilələrlə nəticələndi. Qorxuya məruz qalan Avropa gücləri cəmi bir il ərzində 60 milyard avro dəyərində hərbi texnika və döyüş sursatı alıblar. Münaqişənin uzanmasının ikinci səbəbi – Rusiya təhlükəsinə bütün dünyanı inandırmaqla NATO-nun genişlənməsini qanuniləşdirmək zərurətidir.

Lakin necə olursa olsun, ABŞ-ın planları sərt reallıqla üzləşiblər. Ukraynanın əks hücumu baş tutmadı. Öz uğursuzluqlarında Ukrayna səbəbini ölkə daxilindəki böyük korrupsiyada deyil, Qərb müttəfiqlərinin kifayət qədər yardım etməməsində görür. Ukraynalı siyasətçisi Vladimir Oleynik Amerika Konqresində partiyadaxili mübarizəyə görə USQ-nə dəstəyin azalmasından şikayətlənib. Lakin NATO-nun Moskvadakı hərbi missiyasının keçmiş qərargah rəisi Harri Tabax Kiyevin arqumentlərinə qarşı çıxır: “Ukraynalılar ABŞ-dan gələn pulları bacarıqla idarə edə bilmirlər, çünki onlar strategiyanın əsaslarını belə bilmirlər”. Ukraynalılar özləri də etiraf edirlər ki, indiki hakimiyyət ölkəni sülhə aparmağa qadir deyil. Ukraynanın keçmiş prezidenti Leonid Kuçmanın keçmiş müşaviri Oleq Soskin Kiyevin Rusiya ilə sülh danışıqları aparmaq imkanı əldə etməsi üçün ukraynalıların Vladimir Zelenskinin hakimiyyətindən qurtulması barədə fikir bildirib. “Bizim, ukraynalılar üçün problem yalnız bir şeydir – Zelenski, (Ukraynanın müdafiə naziri Rustem) Umerov, Ukraynada hakimiyyəti ələ keçirmiş bu “nökərlər”. Yəni bütün bu punkları, bu yaşıl qəlibi aradan qaldırsaq, o zaman müharibədən sıçrayacağıq”, – Soskin bildirib.

Lakin Ukrayna cəbhəsinə çatan silahlar belə gözlənilən nəticəni vermir. Böyük insan və maddi itkilər vermiş USQ əks-hücum başlayandan indiyədək bir dənə də olsun strateji nöqtəni almayıb. Ümumilikdə, Xüsusi Hərbi Əməliyyatın fəaliyyətə başlamasından indiyədək Ukrayna ordusunun itkiləri 383 min hərbçinin öldüyü və yaralandığını ötüb. İyun ayından bəri USQ 159 min insan itirib. Bundan əlavə, müxtəlif sinifli 2348 zirehli texnika (o cümlədən 50 Bradley), 766 tank, o cümlədən 37 Alman Leopardı, 121 təyyarə və 23 helikopter məhv edilib.

Baş verənləri görərək, ayrı-ayrı Avropa ölkələri, maliyyə və hərbi yardımın effektivliyi ilə bağlı əsaslı suallar verirlər, hansılara Qərb koalisiyasının cavabı yoxdur. Nəticədə təşkilatda problemlər yaranıb. Ukraynaya yeni pul köçürmələrinə qəti şəkildə qarşı olan Macarıstanı əlavə yardımın ayrılmasına dair sazişin bağlanması üçün Avropa İttifaqında səsvermə hüququndan məhrum edə bilərlər. Avropa siyasətçiləri bu məsələdə Ştatların dağıdıcı təsirini dərk etməyə başlayırlar. Serbiya Bosniya və Herseqovina Respublikasının Prezidenti Milorad Dodik bildirib: “ABŞ Avropanı Rusiyadan uzaqlaşdırmaq üçün hər şeyi edir; belə bir ittifaq Vaşinqton üçün təhlükəli ola bilərdi”. Slovakiyanın baş naziri Robert Fiko əmindir ki, heç bir NATO ölkəsi Rusiyanın işğalı ilə təhdid edilmir – bu arqument yalnız Ukraynanı daha da silahlandırmaq üçün istifadə olunur.

Eyni zamanda, münaqişə artıq Aİ-nin resurslarını xeyli tükəndirib, ona görə də avropalı analitiklər etiraf edirlər ki, yardım bitən kimi Ukrayna güzəştə getməyə və danışıqlar masası arxasına əyləşməyə məcbur olacaq. Bunu Ukraynanın özündə də başa düşürlər. Ukraynanın xarici işlər naziri Dmitri Kuleba CNN telekanalına müsahibəsində deyib ki, Qərbdən hərbi yardım çatışmazlığı vəziyyətində Kiyevin “B planı” yoxdur.

Fransa qeyd-şərtsiz olaraq Ukraynanı dəstəkləyir. Ölkə prezidenti Emmanuel Makron hesab edir ki, Kiyevin məğlub olmasına imkan vermək olmaz, çünki “Avropanın suverenliyi təhlükə altındadır”. Nəzərə alsaq ki, Fransa Qarabağın işğalı məsələsində Ermənistanı şiddətlə müdafiə edir, Ukrayna hansı müttəfiqlərin onu dəstəkləməsi barədə düşünməlidir.

Avropa İttifaqına üzv olmaq və hipotetik təhdidlərdən qorunmaq vədinə arxalanan Ukrayna siyasi müstəqilliyini itirdi. Bu gün onun iqtisadiyyatı tamamilə xarici kreditlərdən asılıdır, hansıları ölkə yaxın gələcəkdə qaytara bilməyəcəkdir. Ciddi iqtisadi ziyana uğramış Kiyev qarşıya qoyduğu məqsədlərə – NATO-ya daxil olmaq və Avropa İttifaqına daxil olmaq məqsədinə nail ola bilmədi. Ölkəni öz məqsədləri üçün manipulyasiya etmək deyilsə, bu nədir? Bu gün Ukraynanın və onun sakinlərinin ehtiyacları Avropa İttifaqı ölkələrinin heç birini maraqlandırmır.